Çini Yapım Aşamaları

Yıllar geçse de parlaklığını ve renklerini koruyan göz alıcı çiniler günümüze kadar ilk günkü hali ile gelmişlerdir. Bu dayanıklılığın altında çini yapım tekniklerini yer almaktadır.

Çini yapım aşamaları ham madde dediğimiz çini hamuru oluşturulması ile başlıyor. Çini yapımı sırasında izlenen adımlar oldukça zahmetli. Neyse ki günümüzde çini sanatçıları için çini karoları ya da kalıpları hazır olarak üreten yerler bulunuyor. Çini üretim aşamalarının neler olduğunu merak ediyorsanız https://www.istanbulumsanat.com/cini-nasil-yapilir/ başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Çini yapımının ilk adımı çini hamuru hazırlamaktır. Çini hamuru içerisinde %85 civarında kuvars maddesi bulunur. Kuvars çok sağlam bir madde olduğunda çinilerin kullanım alanlarında da etkili olmuştur. Bu özellik çinilerin kullanıldıkları mekanlarda iç yüzeylerin yanı sıra dış yüzeylerde de çini kullanılmasını sağlamıştır. Çini tarihi incelendiğinde o zamanlarda da çini yapım tekniklerinde ham maddelerin çini hamuru içinde belirli oranlarda karıştırıldığı gözlemlenmiştir. Çini tarihi ile detay bilgiye Çini Tarihçesi ve Türk Çini Sanatı başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.

İznik Çini çamurunda ilk zamanlarda kuvars ile birlikte silika, sırça da denilen cam firit ve beyaz kil kullanıldığı görülmüştür. Firit içindeki kurşun maddesi de sırçanın akışkanlığını artırır. Firit erime sıcaklığını da düşürerek çini yapımında fırınlama aşamasında enerji tasarrufu da sağlar. Kuvars maddesi öğütülerek toz haline getirilir ve içeriği oluşturan maddeler karıştırılarak hamur meydana getirilir.

Çini hamuru kalıplara dökülerek plaka halinde yaklaşık 25 gün kadar bekletilir. Bu şekilde hamurun doğal olarak kuruması sağlanır.

Çini Neden Zımparalanıyor?

Büyüklük ve şekillerine göre çini üretimi yapılacak mamul için gerekli ölçekte hamur parçaları kullanılır. Hamurların rahat şekil alabilmesi için yoğurma aşamasına geçilir. Burada önemli olan nokta hamuru yoğururken içinde hava kabarcığı bırakmamaktır. Hava kabarcığı olan mamuller fırınlama aşamasında parçalanabilir.

Standart mamül üretmek için ise alçı kalıplar kullanılır. Böylelikle kase, tabak, vazo, ibrik, bardak gibi ürünler tecrübeli ustaların mahareti ile alçı kalıplar üzerinde şekillendirilir ve kurumaya bırakılır.

Kuruyan mamullerin yüzeyi daha düzgün olması için zımpara kullanılarak mamullerin yüzeyi düzeltilir. Amaç çinilerin boyama ve sırlama aşamasından sonra pürüzsüz bir hal almasını sağlamaktır. Bu işlem yüzey üzerinde kir yada yabancı madde varsa onun da temizlenmesini sağlar. 900 ila 1000 derece ısı ile pişirme işlemi yapılır. Yaklaşık 24 saat süren pişirme aşamasından sonra fırından çıkan ürüne bisküvi adı verilir.

Çini Zımparalama

Zımparalama’ nın kullanıldığı bir başka süreç ise çini bisküvisi üzerine deseni transfer etmeden önce imalat sonrası üzerindeki kalıntıları gidermek için zımparalama işlemi yapılır. Çini bisküvisinin yüzeyi eşit şekilde sünger zımpara denilen zımpara kullanılarak zımparalanır. Ardından üzerindeki tozları gidermek için yıkanarak yada ıslak bir bez veya sünger ile silinerek kurumaya bırakılır. Bu aşamadan sonra bisküvi kullanıma hazırdır.

Çini bisküvisi üzerine deseni transfer ettikten sonra yada tahrir çekildikten sonra hatalı yerler varsa bisküvi üzerine tekrar dikkatli bir şekilde zımparalama işlemi tatbik ederek bisküvinin tekrar kullanımını sağlamış oluruz.

Çini zımparalama aşamasından sonra yüzeyi pürüzsüz hale gelen çini üzerinde kullanılmak üzere desen çizimi aşamasına geçilebilir. Çini deseni çizim hakkında Çini Yapım Aşamaları – Çini Desen Çizimi başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.