Çini Yapım Aşamaları – Çini Desen Delme

Çini yapım aşamaları ilk olarak hamur yapımı ile başlar. İznik Çini hamurunda ilk zamanlarda kuvars ile birlikte silika, sırça da denilen cam firit ve beyaz kil kullanıldığı görülmüştür. Çini hamuru kalıplara dökülerek plakalar halinde 25 gün kadar bekletilir. Bu şekilde hamurun doğal olarak kuruması sağlanır. Kuruduktan sonra zımparalanır. Ardından ilk pişirme işlemi yapılarak çini bisküvisi elde edilir.

Çinilerin pürüzsüz hale getirilmesi için astarlanır ve tekrar kurumaya bırakılır. Hazır hale gelen çini üzerine uygulanacak desen için desen çizme aşamasına geçilir. Çinilerin nasıl yapıldığına dair bilgi için Çini Yapım Aşamaları Nelerdir? Çini Nasıl Yapılır? başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Desen Delme / İğneleme

Desen delme işleminden önce desen çizimi aşaması vardır ve çini desen çizimi hakkında bilgi için Çini Yapım Aşamaları – Çini Desen Çizimi başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Çini desenleri parşömen kağıdı üzerine çizildikten sonra sonraki aşama olan desen iğneleme yapılır. Buradaki amaç çini deseninin bisküvi üzerine tekrar tekrar aktarımını sağlamaktır. Bazen çini üzerine kurşun kalemle ana hatlar eskiz gibi çizilir ve sanatçı bu ana hatlar üzerinden fırça yardımı ile tahrir çeker. Bazen de hiçbir desen olmadan çini sanatçısı çizim tekniklerini kullanarak çini bisküvisi üzerine tahrir çekebilir. Tabi bu yılların getirdiği ustalık ve el alışkanlığı ile olmaktadır.

Parşömen kağıdı üzerindeki çini desenleri aynı anda alt alta birden fazla kağıt konularak delinebilir. Desen üzerindeki ana hat üzerinde çok ince iğne ile çok küçük aralıklarla delme işlemi yapılır. Bunun bir amacı çini desenini yedeklemek, diğeri ise tekrar tekrar kullanımını sağlamak içindir.

Çini deseni delme işleminde iğnenin alt zemine zarar vermemesi ve kağıdı delebilmesi için hafif formda delme tahtası da kullanılan çini malzemeleri arasındadır.

Desenin delinmesindeki amaç ise bir sonraki süreç olan desen kömürleme aşamasına geçmek içindir. İğneleme işleminde desen aralıkları ne kadar muntazam ise kömürleme aşamasında desenin bizküviye aktarımı o kadar düzgün olacaktır.

Desen delinirken kalem iğne dediğimiz 0.25 mm incelikten başlayarak çeşitli kalınlıktaki iğneler kullanılabiliyor. Bu kalemler kırtasiyede bulacağımız uçlu kalem şeklinde de bulunabilmektedir.

Desen iğneleme aşamasının önemli bir özelliği de desenin tamamının bir çini üzerine tatbik edilebileceği gibi desenin sadece bir bölümün aktarılmasına da olanak sağlamasıdır. Sanatçı istediği bir bölümü çini üzerine yerleştirdikten sonra o bölümü kömürleyerek deseni çiniye aktarmış olur.

İğneleme dikkatli yapılması gereken bir süreçtir ve çini motifi üzerindeki tüm hatlarının bisküvi üzerine aktarılmasında önemli bir işlevi vardır. Desen üzerinde iğneleme yapılırken sık aralıklarla çok düzgün şekilde bu işlemi yapmaya özen göstermelidir. Bu aşamadan sonra desen kömürleme işlemine geçilir.