Çini Tahrirleme ve Çini Boyama

Çini Yapım Aşamaları Çini Boyama

Çini hazırlık safhaları arasında çini boyama faaliyetleri tahrirleme ile başlar. Bir çininin yapım süreci tahrir çekme sürecine kadar sürecine gelene kadar aşağıdaki çini yapım aşamalarından geçiliyor:

  • Çini hamuru hazırlama
  • Zımparalama
  • Astarlama
  • İlk Fırınlama
  • Desen Çizimi
  • Desen Delme
  • Kömürleme
  • Tahrirleme ve Boyama
  • Sırlama
  • Fırınlama

Kömürleme işleminden sonra çini bisküvisi üzerine aktarılan desenin ana hatlarını tahrir boyası kullanılarak fırça yardımı ile çizmeye çini tahrirleme adı verilir.

Çini Tahrirleme

Tahrir çekmek için uygun kıvamda tahrir boyası kullanılır. Genellikle siyah renkli boya kullanılabileceği gibi bazen mavi tahrir de tercih edilmektedir.

Boyama öncesi çok önemli bir safha olan tahrirleme işleminde desen ana hatları üzerinden dikkatlice geçmek gerekmektedir..

Tahrir boyası ile uygun miktarda su karıştırılır. Fırça tahrir boyasına batırılarak deneme amaçlı olarak kullanılan çini bisküvisi üzerinde denenerek tahrir boyasının yoğunluğu ayarlanabilir. Uygun kıvama gelen boya hazır olduktan sonra kömürleme işlemi yapılmış çiniye tatbik edilir.

Bazen usta eller herhangi bir motif olmadan da tahrir çekebiliyor. Bu uzun yılların verdiği bir tecrübeye dayanmaktadır ve ustalar kurşun kalemle çok hafif çizgilerle desenin ana hatlarını bisküviye çizer. Ardından tahrir çekerler.

Çini Yapım Aşamaları Çini Tahrirleme
Çini Yapım Aşamaları Çini Tahrirleme

Çini tabak, vazo, tablo, kase, sunumluk, tombak, tepsi gibi ürün üzerinde tahrir çekerken bazen hatalar meydana gelebilir. Bu hataları gidermek üzere tahrir çekilmiş hatalı bölüm dikkatlice çok derine inmeden yüzeysel kazınabilir. Ya da kalem silgi ile silinebilir. Ardınadan çini üzerindeki hatalı yer tekrar düzeltilir.

Tahrirleme işleminde çini üzerinde kömür tozları olduğundan mümkün olduğu kadar temiz ve kömür tozlarına değmeden çalışılmalıdır. Kömür tozları el değmesiyle ya da tahrir düzletme işleminde silinebilir tekrar deseni çizmekte zorluk yaşanabilir.

Tahrir işleminde uygun kalınlıktaki fırçalar kullanılabileceği gibi dairesel motiflerde trilin adı verilen pergel de kullanılmaktadır. Çini tabak, vazo, tepsi vs gibi yatay ve dik ürünlerle örneğin tabağın çevresine dairesel bir çizgi çekmek yada çintemani gibi iç içe geçen dairelerde veya haliç deseninin helezonik kıvrımlarında daha düzgün bir şekil vermek üzere trilin kullanılır.

Bir çini ürününün döndürülerek dairesel ve simetrik çizgiler çekilmesinde de turnet adı verilen malzeme kullanılır. Turnet, üzerine konulan ürünü el yardımı ile sağa yada sola kendi ekseni etrafında rahatça döndürmeye yaradığı için dairesel çizgi çekimlerinde büyük bir kolaylık sağlamaktadır.

Tahrir çekildikten sonra çini ürün boyamaya hazırdır. Bezeme de adı verilen bu aşamada ana hatları tahrirlenmiş ürün çini boyaları ile boyanır ve ardından sırlama aşamasına geçilir.

Çini Boyama

Çini boyaları toz halinde olup tahrir gibi sulandırılarak belli bir kıvama geldikten sonra uygun kalınlıktaki fırça ile çini yüzeyine uygulanır. Oksitli maddelerden oluşan boyalar çini yüzeyine sürüldüğü anda çini bisküvisi boyayı hızla emer.

Çini Yapım Aşamaları Çini Boyama
Çini Yapım Aşamaları Çini Boyama

Tıpkı tahrirleme işleminde olduğu gibi çini boyama sürecinde bir hata olmuşsa hatalı kısım dikkatlice kazınarak tekrar düzeltme yapılır.

Çini yapım tarihinde daha önce belirli renkler kullanılıyordu. 15. Yüzyılda mavi beyaz dönemi ile çini de mavi renkler sıkça kullanılmış. İznik Çini fabrikalarının kullanılmasıyla çok daha fazla renk çinicilik sanatı içinde kullanılır olmuştur. Kobalt mavi, zeytin yeşili, patlıcan moru, mercan kırmızısı, pembe kobalt, yağ yeşili gibi birçok renk kullanılmaktadır.

Çini boyaları kullanılırken zemin boyama ya da desen boyama için farklı renkler kullanılmaktadır. Sanatçı bazen deseni ön plana çıkarmak için sadece zemini boyar. Desen çininin ham rengi ile, boyanmadan kalabilir. Bazen de sadece deseni boyanarak zemini boyanmadan sade olarak bırakılır.

Çini boyamada dikkat esilmesi gereken konulardan biri de çini boyasının fırınlama aşamasından sonra nasıl bir renk ile çıkacağını bilmektir. Çini yüzeyine uygulanan boya mat bir halde olduğundan pişirme sonrası rengi değişeceğinden daha önce bir renk skalası hazırlanır. Renk skalası için şöyle bir yöntem uygulanabilir: Eldeki renkler bir çini karo üzerine uygulanıp sırlama ve fırınlama sonrası hangi çini boyası fırın sonrası nasıl bir renk ile çıkıyor test edilmiş olur.

Çini üzerinde boyanması gereken tüm alanlar dikkatlice kontrol edildikten sonra bir sonraki aşamaya geçilir. Sırlama adı verilen bu aşama ile birlikte çini fırınlama adı verilen pişirim sürecine hazırlanır.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

İletişim
Yardım?
Merhaba,
Size nasıl yardımcı olabilirim?